Με την εξωσωματική γονιμοποίηση (in vitro fertilization, IVF) το ωάριο γονιμοποιείται από ένα σπερματοζωάριο «έξω από το σώμα», στο εργαστήριο (in vitro).
Η εξωσωματική εφαρμόζεται για τη θεραπεία της υπογονιμότητας όταν άλλες μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δεν ενδείκνυται ή έχουν αποτύχει.
Η εξωσωματική περιλαμβάνει την ωοθηκική διέγερση, την ωοληψία και τη γονιμοποίηση των ωαρίων από σπερματοζωάρια στο εργαστήριο.
Στη συνέχεια, το γονιμοποιημένο ωάριο (ζυγώτης) μεταφέρεται στη μήτρα.
Στην «κλασσική» εξωσωματική γονιμοποίηση το ωάριο και τα σπερματοζωάρια αλληλεπιδρούν ελεύθερα στο καλλιεργητικό υλικό.
Με τη μέθοδο της «μικρογονιμοποίησης» (ενδο-ωαρική έγχυση σπερματοζωαρίου, intra-cytoplasmic sperm injection (ICSI), το κατάλληλο σπερματοζωάριο επιλέγεται από τον Εμβρυολόγο και εισάγεται με μικροχειρισμούς στο εσωτερικό του ωαρίου.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση εφαρμόστηκε για πρώτη φορά με επιτυχία το 1978 στο Κέμπριτζ της Αγγλίας, όταν γεννήθηκε η Louise Brown.
O Robert Edwards, ο επιστήμονας που ανέπτυξε την εξωσωματική, βραβεύτηκε με το Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 2010.
Εξωσωματική εφαρμόζεται στις παρακάτω περιπτώσεις:
• έλλειψη ή απόφραξη των σαλπίγγων (πχ συμφύσεις, υδροσάλπιγγες κλπ)
• αζωοσπερμία (έλλειψη σπερματοζωαρίων). Στην περίπτωση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθούν σπερματοζωάρια, αν είναι διαθέσιμα στον όρχι
• ολιγο-ασθενο-τερατοσπερμία (πολύ μικρός αριθμός φυσιολογικών κινουμένων σπερματοζωαρίων)
• μεγάλη ηλικία γυναίκας, πχ > 40 ετών
• μεγάλη διάρκεια υπογονιμότητας
• αποτυχία ηπιότερων μεθόδων (πχ σπερματέγχυση)
• Ενδομητρίωση
• Πολυκυστικές ωοθήκες (όταν απλούστερες θεραπείες έχουν αποτύχει)
• Ανεξήγητη υπογονιμότητα
Η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να συνδυαστεί με δωρεά ωαρίων,
δωρεά σπέρματος ή παρένθετη μητρότητα.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να συνδυαστεί με Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (preimplantation genetic diagnosis, PGD) για τον αποκλεισμό γενετικών ανωμαλιών.
Στάδια εξωσωματικής
• ορμονική διέγερση ωοθηκών
• ωοληψία
• προετοιμασία ωαρίων και σπέρματος
• γονιμοποίηση
• καλλιέργεια εμβρύων
• επιλογή εμβρύου/εμβρύων για εμβρυομεταφορά
• μεταφορά εμβρύων στη μήτρα
• Κρυοσυντήρηση εμβρύων (εάν υπάρχει περίσσεια)
Η κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η ηλικία της γυναίκας, η ποιότητα του σπέρματος και το απόθεμα των ωοθηκών σε ωάρια.
Επιπλέον, σημαντική είναι η Επιστημονική ομάδα που αναλαμβάνει την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Επιπλοκές
Συμβαίνουν σπάνια αλλά είναι σημαντικό το ζευγάρι να είναι ενημερωμένο και η ιατρική ομάδα σε επιφυλακή.
Κατά την ωοθηκική διέγερση, υπερδιέγερση μπορεί να οδηγήσει σε πρησμένες, και επώδυνες ωοθήκες. Συμβαίνει σπάνια (< 1-2% γενικά) αλλά είναι πολύ συχνότερη σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες (10-20% συχνότητα).
Κατά την ωοληψία, υπάρχει μικρή πιθανότητα αιμορραγίας, μόλυνσης ή τραυματισμού στα γύρω όργανα (πχ παχέος εντέρου, ουροδόχου κύστης), καθώς και δυσκολία αναπνοής, αλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα κλπ.
Η πιθανότητα είναι περίπου 1%.
Κατά την εμβρυομεταφορά, εάν περισσότερα από ένα έμβρυο μεταφερθούν, υπάρχει πάντα οι πιθανότητα πολλαπλής κύησης (πχ δίδυμος κύηση) με κίνδυνο επιπλοκών για τα έμβρυα και την μητέρα, και πρόωρο τοκετό.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνει την πιθανότητα εξωμήτριας κύησης, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει σαλπιγγικός παράγοντας υπογονιμότητας.
Κρυοσυντήρηση
Η Κρυοσυντήρηση περιλαμβάνει κατάψυξη και αποθήκευση ωαρίων, εμβρύων και σπερματοζωαρίων.
Με την κρυοσυντήρηση εμβρύων, υπάρχει δυνατότητα χρήσης εμβρύων από προηγούμενο κύκλο εξωσωματικής, γεγονός που αυξάνει τη συνολική πιθανότητα εγκυμοσύνης.
Επίσης, αυτή η τεχνική απευθύνεται σε γυναίκες με καρκίνο και επιθυμούν να καταψύξουν ωάρια πριν υποβληθούν σε χημειοθεραπεία / ακτινοθεραπεία (συντήρηση γονιμότητας). |
